Tháp nhu cầu trong thiết kế kiến trúc

Tháp nhu cầu trong thiết kế kiến trúc có liên quan gì đến Tháp nhu cầu Maslow?

Tháp nhu cầu Maslow, được nhà tâm lý học Abraham Maslow đề xuất năm 1943, đã vượt qua giá trị ban đầu về tâm lý học để trở thành một khuôn mẫu được công nhận rộng rãi giúp con người hiểu và đánh giá về hạnh phúc. Ngoài ứng dụng trong tâm lý học, tháp nhu cầu Maslow còn cung cấp một góc nhìn hấp dẫn để giúp con người giải quyết các vấn đề rộng hơn như các hoạt động kinh doanh, marketing… và thiết kế kiến ​​trúc cũng không ngoại lệ. 

Nhu cầu sinh lý

Nền tảng của kim tự tháp Maslow là những nhu cầu về mặt sinh lý như không khí, nước, thức ăn và nơi trú ẩn.

• Trong kiến ​​trúc, cấp độ này tương ứng với các yếu tố cơ bản cần thiết cho sự sống còn của con người. 
• Một không gian được thiết kế tốt sẽ đảm bảo có ánh sáng tự nhiên, không khí trong lành, nước sạch và nhiệt độ được kiểm soát. 
• Nơi trú ẩn là nhu cầu cơ bản của con người, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo ra các công trình mang lại sự an toàn, bảo mật và là nơi trú ẩn khỏi các yếu tố thời tiết.

Tại các quốc gia kém phát triển như Bangladesh, để giải quyết vấn đề giảng dạy cho trẻ em, họ đã nhân rộng mô hình Trường học nổi (Floating Schools).

Đọc về trường học nổi tại : https://borgenproject.org/floating-schools/ và https://phys.org/news/2018-10-bangladesh-kids-tide-climate-aboard.html

Sẽ ra sao nếu trong tương lai các trường học tại vùng nước nổi và ngập thường xuyên như Thanh Đa có Floating Schools tiêu chuẩn quốc tế?

Một công trình tiêu biểu là Trường nổi Makoko . Nếu bạn để ý kỹ, việc thiết kế khá đơn giản như các bè nổi tại Long Sơn (Bà Rịa – Vũng Tàu cũ).

Người viết bài sẽ không so sánh các thiết kế này với các thiết kế phụ vụ nhu cầu giải trí, hay mục đích khác bởi:

• Những công trình nổi này đảm bảo khả năng tiếp cận giáo dục trong thời gian lũ lụt, triều cường bất chấp những thách thức về môi trường.
• Được xây dựng trên các bệ nổi, các trường học cung cấp không gian học tập an toàn và khô ráo, đáp ứng nhu cầu sinh lý về nơi trú ẩn và an toàn. 
• Thiết kế này không chỉ đóng vai trò là phản ứng linh hoạt trước những thách thức trước mắt do môi trường đặt ra mà còn nhấn mạnh vai trò quan trọng của kiến ​​trúc trong việc đảm bảo đáp ứng các nhu cầu cơ bản, ngay cả trong điều kiện khắc nghiệt.

Đọc thêm: Thiết kế nội thất tác động đến cảm xúc và nhận thức con người

An toàn và Bảo mật

Bậc thứ hai trong tháp nhu cầu trong thiết kế kiến trúc nhấn mạnh đến nhu cầu an toàn và bảo mật.

• Về mặt kiến ​​trúc, điều này có nghĩa là tạo ra những không gian đảm bảo an toàn về mặt vật lý, bảo vệ khỏi các mối nguy hiểm từ môi trường và mang lại cảm giác ổn định. 
• Các tòa nhà phải có kết cấu vững chắc, được trang bị lối thoát hiểm và có các tính năng an ninh. 
• Quy hoạch đô thị đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các khu dân cư và cơ sở hạ tầng an toàn, đảm bảo cư dân có thể di chuyển trong môi trường của mình mà không sợ hãi.

Nhà an toàn Louisville, Mississippi, là một ví dụ về nơi trú ẩn bão, lốc xoáy và động đất : https://monolithicdome.com/fema-design-and-construction-for-community-shelters-and-its-application-to-domes

Nói thêm về an toàn và bảo mật: Nếu văn phòng, nơi bạn làm việc, cách bố trí tràn ghế khiến bạn quay lưng ra lối đi, màn hình máy tính luôn hướng về phía có nhiều người thì bạn sẽ có cảm giác như thế nào?

Trong những năm trở lại đây, OKKOVN luôn nhận được các yêu cầu tích hợp camera AI, nhận diện khuôn mặt, khóa vân tay, báo chống trộm… trong bản vẽ nhằm gia tăng các yếu tố bảo mật và an toàn cho nhà và căn hộ.

Nhu cầu xã hội (Social Belongingness/ Social Needs)

Đi lên trên kim tự tháp, cấp độ xã hội tập trung vào nhu cầu về các mối quan hệ giữa các cá nhân và cảm giác “được thuộc về”.

• Thiết kế kiến ​​trúc có thể thúc đẩy kết nối xã hội bằng cách tạo ra không gian cộng đồng, chẳng hạn như công viên, quảng trường và trung tâm cộng đồng. 
• Các khu nhà ở có thể được thiết kế để khuyến khích sự tương tác, và các khu phát triển hỗn hợp có thể tạo ra những khu phố sôi động, nơi mọi người sinh sống, làm việc và giao lưu trong cùng một khu vực

Vượt ra ngoài những giá trị cơ bản, bậc thang này trong tháp nhu cầu của Maslow nhấn mạnh tầm quan trọng của sự kết nối và cộng đồng. Bạn hãy chú ý dự án của các tập đoàn như Vingroup khi xây dựng luôn phải có công viên, khu vui chơi, khu mua sắm phức hợp. Hay gần đây nhất có Risa by La Pura dự án có tháp căn hộ thiết kế trọng tâm cho trẻ em. Rỏ ràng, Chủ đầu tư, KTS thiết kế và cả team Marketing họ có định hướng dựa vào giải quyết nhu cầu xã hội khách hàng.

Nhu cầu tôn trọng

Nhu cầu về lòng tự trọng bao gồm lòng tự trọng, sự tự tin và cảm giác thành đạt.

• Trong kiến ​​trúc, cấp độ này có thể được giải quyết bằng cách tạo ra những không gian phản ánh bản sắc cá nhân và văn hóa. 
• Biểu hiện kiến ​​trúc thông qua thiết kế sáng tạo, họa tiết văn hóa và sự kết hợp giữa hình thức và chức năng góp phần tạo nên cảm giác tự hào và thành tựu.
• Các tòa nhà và địa danh mang tính biểu tượng thường đóng vai trò là biểu tượng khơi dậy lòng tự trọng tập thể trong cộng đồng.

Bạn hãy liệt kê các công trình thể hiện lòng tự trọng, sự tự tin của con người?

Hãy giả dụ về việc bạn sở hữu một căn hộ tại Landmark 81, tại tầng cao. Bạn có cảm giác gì?

Nếu bạn là một diễn viên nổi tiếng, bạn có trăm giải thưởng, khi xây nhà liệu bạn sẽ có một phòng treo hình ảnh, giải thưởng và tủ nước hoa cả tỷ? Bạn muốn một người nổi tiếng thiết kế không?

Chỉ bàn về về thiết kế, Biệt thự của bà Mailisa và bà Ngân luôn khiến người khác phải chú ý.

Lộng lẫy hơn là Bảo tàng Đạo Mẫu của nghệ sỹ Xuân Hinh, được thiết kế bởi nữ kiến trúc sư Nguyễn Hà đạt Giải thưởng Moira Gemmil.

Đối với các công trình xã hội, các địa danh địa phương mang tính biểu tượng cũng thể hiện được bậc nhu cầu này:

Đối với Doanh nghiệp, việc xây dựng phòng tôn vinh cá nhân xuất sắc, hoặc khu trưng bày về lịch sử, sản phẩm của Doanh nghiệp cũng là một cách. Hãy nhìn về Bảo tàng thế giới cafe của doanh nghiệp Trung Nguyên.

Trong thật tế, không phải các cá nhân giàu có mới đạt được, nếu bạn ở mức thu nhập khá và có một đam mê rỏ ràng. Ví dụ bạn là một game thủ, một cái phòng giải trí được thiết kế vừa có một bộ PC và 1 máy PS5 cùng màn hình 100 inch, một bàn bida và tủ lạnh đầy đủ bia mồi thì đảm bảo mấy ông đồng nghiệp ghé chơi nhà tha hồ trầm trồ.

Nhu cầu tự thực hiện

Đỉnh cao của tháp nhu cầu trong thiết kế kiến trúc là sự tự khẳng định, đại diện cho việc nhận ra toàn bộ tiềm năng của một người.

• Về mặt kiến ​​trúc, tầng này có mục đích cung cấp không gian khơi nguồn cảm hứng sáng tạo, phát triển cá nhân và ý thức về mục đích sống. 
• Không gian làm việc, cơ sở giáo dục và trung tâm văn hóa đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự tự khẳng định bản thân bằng cách cung cấp môi trường khuyến khích học tập, khám phá và theo đuổi đam mê cá nhân.

Các ví dụ cho tầng này đến từ các công trình cá nhân của các KTS trên thế giới như:

Biệt thự Fallingwater (Pennsylvania, Hoa Kỳ) của kiến trúc sư Frank Lloyd Wright: Mặc dù thường được biết đến với kiến trúc hiện đại, nội thất của Fallingwater thể hiện nhiều nguyên tắc của thiết kế modern như không gian mở, kết nối với thiên nhiên và sự tối giản trong trang trí.

Glass House (Connecticut, Hoa Kỳ) của Philip Johnson: Ngôi nhà kính mang tính biểu tượng này là một ví dụ điển hình cho sự tối giản và trong suốt, thể hiện rõ các đặc trưng của phong cách modern.

Đọc thêm Thiết kế xây dựng bền vững

Việc áp dụng Tháp nhu cầu Maslow trong thiết kế kiến trúc

Đóng vai trò là khuôn khổ có giá trị cho các kiến ​​trúc sư và nhà quy hoạch đô thị, hướng dẫn họ tạo ra môi trường góp phần mang lại hạnh phúc cho con người.

Bằng cách kết hợp các nguyên tắc kiến ​​trúc với nền tảng tâm lý của tháp nhu cầu Maslow, các nhà thiết kế có thể định hình không gian không chỉ đáp ứng nhu cầu cơ bản của con người mà còn nâng cao giải quyết các vấn đề xã hội.