Nhận thức của Con người về Các Yếu tố trong Thiết kế nội thất P.1

Chắc hẳn bạn đã biết đến việc màu sắc ảnh hưởng đến tâm lý, hay đọc qua bài viết Tâm Lý Học Màu Sắc Trong Thiết Kế Nhà Bếp Thông Minh của Okko Studio Design…và nhận ra rằng các yếu tố dù nhỏ nhất trong thiết kế nội thất -như màu sắc- có các tác động ít nhiều đến tâm lý và nhận thức của gia chủ.

Thiết kế nội thất ngày nay không chỉ đóng vai trò thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến trạng thái tâm lý và cảm xúc của con người. Nó không đơn giản như việc bạn lên Chat GPT hay bất kỳ một trí thông minh nhân tạo nào cùng với vài câu lệnh là sẽ tạo nên một không gian hài hoà. Trong bài này, Okkovn Studio sẽ giúp bạn đọc khám phá cách con người nhận thức các yếu tố khác nhau trong thiết kế nội thất, bao gồm màu sắc, ánh sáng, kết cấu, hình dạng và cách sắp xếp không gian.

Bài viết dựa trên các nghiên cứu trên thế giới bao gồm phân tích tài liệu, khảo sát và quan sát thật tế (*)

Table of Contents

📑 Mục lục

🏠 Nhận thức của Con người về Các Yếu tố trong Thiết kế Nội thất
🎨 Khái niệm về nhận thức trong thiết kế nội thất
⚖️ 5 loại nhận thức cơ bản liên quan đến không gian nội thất
🏠 Các yếu tố thiết kế tác động đến nhận thức và cảm xúc người dùng
❓ FAQ – 10 câu hỏi phổ biến liên quan Nhận thức của Con người về Các Yếu tố trong Thiết kế Nội thất
📞 Liên lạc với Ọkkovn Studio

Nhận thức của Con người về Các Yếu tố trong Thiết kế Nội thất

Trong thời đại hiện đại, con người dành phần lớn thời gian trong các không gian nhân tạo – nhà ở, văn phòng, trường học, bệnh viện, và những không gian công cộng. Chính vì vậy, thiết kế nội thất không chỉ đơn thuần là bài trí đẹp mắt mà còn cần phải đáp ứng được các tiêu chuẩn về công năng, sự tiện nghi, tiết kiệm chi phí và tác động tích cực đến tâm lý người đang ở trong không gian ấy. Nhận thức của con người về không gian nội thất là một chủ đề đang nhận được nhiều sự quan tâm trong nghiên cứu liên ngành giữa kiến trúc, tâm lý học và nghệ thuật thị giác. Vậy bạn có bao giờ tự hỏi:

Những yếu tố nào trong thiết kế nội thất ảnh hưởng mạnh nhất đến cảm nhận của con người?
Các yếu tố như màu sắc, ánh sáng, hình dạng và vật liệu ảnh hưởng đến cảm xúc và hành vi con người như thế nào?
Làm thế nào để sử dụng những hiểu biết đó nhằm thiết kế ra những không gian hài hòa và thân thiện với người sử dụng?

Bài viết này Okkovn Studio sẽ giải thích và trả lời các câu hỏi trên.

Khái niệm về nhận thức trong thiết kế nội thất

Trước hết hãy hiểu khái niệm Nhận thức (Perception).

Nhận thức (Perception) là quá trình con người thu nhận, xử lý và phản hồi lại các kích thích từ môi trường xung quanh.

Trong lĩnh vực thiết kế nội thất, nhận thức không chỉ là cảm giác thị giác đơn thuần, mà còn là sự kết hợp giữa nhận thức cảm tính, nhận thức nhận biết (cognitive) và cảm nhận xã hội – tất cả cùng ảnh hưởng đến cách một cá nhân đánh giá không gian.

Ta có thể liệt kê 05 (Năm) loại nhận thức cơ bản liên quan đến không gian nội thất gồm:

Nhận thức cảm giác (Sensory perception): Cảm nhận tức thì về ánh sáng, màu sắc, vật liệu, âm thanh, mùi…
Nhận thức tri giác (Cognitive perception): Khả năng hiểu cấu trúc, chức năng không gian và sự định hướng.
Nhận thức xã hội (Social perception): Gắn liền với hành vi xã hội, cảm giác thuộc về, quyền riêng tư hay tính cộng đồng trong không gian.
Nhận thức thẩm mỹ (Aesthetic perception): Gắn với sự đánh giá về vẻ đẹp và sự hài hòa.
Nhận thức cảm xúc (Emotional perception): Phản ứng tâm lý như thoải mái, lo lắng, thân thiện hoặc lạnh lẽo…

1. Nhận thức cảm giác (Sensory Perception)

nhận thức cảm giác: Yếu tố trong Thiết kế Nội thất

Đây là hình thức nhận thức trực tiếp và nguyên thủy nhất. Nó bao gồm sự tiếp nhận các kích thích từ môi trường thông qua các giác quan như:

Thị giác (ánh sáng, màu sắc, hình dạng),
Thính giác (âm thanh, tiếng vang trong không gian),
Khứu giác (mùi của vật liệu, mùi gỗ mới, mùi da…),
Xúc giác (cảm giác khi chạm vào bề mặt – trơn, nhám, mát, ấm…),
Cảm nhận nhiệt độ, độ ẩm, luồng khí…

Nhận thức cảm giác giúp con người có ấn tượng ban đầu về một không gian. Ví dụ, một phòng khách có ánh sáng dịu, mùi hương tinh dầu và ghế sofa mềm sẽ gợi cảm giác thư giãn ngay tức thì.

2. Nhận thức nhận biết – tri giác (Cognitive Perception)

nhận thức không gian bếp: Yếu tố trong Thiết kế Nội thất

Đây là quá trình xử lý thông tin và hình thành hiểu biết về không gian:

Hiểu công năng của không gian (đây là phòng làm việc, khu bếp, không gian nghỉ ngơi…),
Phân biệt giữa các vùng chức năng,
Nhận thức sự hợp lý hay phi logic trong tổ chức không gian,
Đánh giá độ tiện nghi, dễ sử dụng, hay sự rối rắm của bố cục.

không gian bếp: Yếu tố trong Thiết kế Nội thất

Cảm giác “hiểu được” không gian sẽ giúp người dùng dễ dàng hòa nhập, giảm căng thẳng và tăng cảm giác làm chủ nơi mình sống hoặc làm việc.

3. Nhận thức xã hội (Social Perception)

không gian làm việc mở Yếu tố trong Thiết kế Nội thất

Liên quan đến sự tương tác xã hội và cảm nhận về quan hệ giữa người với người trong không gian:

Cảm giác riêng tư hoặc cộng đồng (ví dụ: không gian làm việc mở tạo cảm giác chia sẻ, nhưng thiếu riêng tư),
Khoảng cách cá nhân – mức độ thân thiện hay xa cách,
Không gian có cho phép tương tác hay ngăn cách con người?

Một thiết kế nội thất tốt phải cân bằng giữa nhu cầu kết nối và nhu cầu riêng tư, tạo điều kiện cho các hình thức giao tiếp linh hoạt.

4. Nhận thức thẩm mỹ (Aesthetic Perception)

Là sự cảm nhận về vẻ đẹp, sự hài hòa, phong cách của không gian:

Đánh giá bố cục, tỷ lệ, sự cân đối, màu sắc, kết hợp vật liệu,
Nhận biết sự thống nhất trong phong cách (cổ điển, hiện đại, tối giản, tối đa…),
Sự ngưỡng mộ hoặc không hài lòng trước cái đẹp (theo cảm quan cá nhân hoặc tập thể).

kế hoạch thi công nội thất — Plans and blueprints on table of interior designer, view from above

Thẩm mỹ không gian là yếu tố gây ấn tượng mạnh và tạo nên cảm xúc tích cực, đồng thời thể hiện văn hóa, thị hiếu và cá tính của người sử dụng. Không chỉ vậy, nếu mục tiêu của bạn đang hướng đến thiết kế nội thất tiết kiệm kinh phí nhưng vẫn đảm bảo công năng, thì sự kết hợp giữa nhận thức thẩm mỹ và nhận thức tri giác sẽ giúp bạn cân đối hài hoà các yếu tố.

5. Nhận thức cảm xúc (Emotional Perception)

nhận thức cảm xúc là một yếu tố trong thiết kế nội thất

Là cách con người phản ứng về mặt tình cảm với không gian:

Cảm thấy dễ chịu, thư giãn, ấm áp, yên tâm, vui vẻ,
Hoặc ngược lại: cảm thấy ngột ngạt, lạnh lẽo, chán nản, lo lắng.

Không gian nội thất có thể tác động đến:

Tâm trạng trong ngày,
Mức độ tập trung làm việc,
Cảm hứng sáng tạo,
Sự kết nối trong các mối quan hệ xã hội.

Ví dụ: Một phòng học với màu sắc dễ chịu, đủ ánh sáng tự nhiên, ghế ngồi thoải mái sẽ giúp học sinh tập trung và học tốt hơn.

Bài viết tiếp theo chúng ta sẽ làm sáng tỏ mối liên hệ giữa các yếu tố thiết kế nội thất và cảm nhận chủ quan của con người – những phản ứng cảm xúc, tâm trạng, cảm giác dễ chịu hoặc khó chịu khi ở trong một không gian cụ thể. Cũng như nói về mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thiết kế nội thất tác động đến nhận thức và cảm xúc con người. Các yếu tố bao gồm:

Bố cục và cách tổ chức đồ nội thất
Màu sắc chủ đạo
Cường độ và kiểu ánh sáng
Cảm giác không gian (mở/đóng, rộng/hẹp, cao/thấp)
Kết cấu và vật liệu sử dụng

Bài viết tiếp theo : Nhận thức của Con người về Các Yếu tố trong Thiết kế Nội thất P.2 : mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thiết kế nội thất tác động đến nhận thức và cảm xúc con người

❓ FAQ – 10 câu hỏi liên quan đến Các Yếu tố trong Thiết kế Nội thất tác động Nhận thức của Con người

1. Nhận thức cảm giác trong thiết kế nội thất liên quan đến những giác quan nào?

Trả lời: Nhận thức cảm giác liên quan đến thị giác, thính giác, khứu giác, xúc giác và cảm nhận về nhiệt độ, ánh sáng hay mùi trong không gian.

2. Ví dụ nào thể hiện rõ nhận thức cảm giác?

Trả lời: Một phòng ngủ có ánh sáng dịu, mùi tinh dầu và chăn nệm mềm mại tạo cảm giác thư giãn ngay lập tức – đây là biểu hiện của nhận thức cảm giác.

3. Nhận thức tri giác (cognitive perception) giúp người dùng làm gì trong không gian nội thất?

Trả lời: Giúp người dùng hiểu được công năng, bố cục, mức độ tiện nghi và tính logic của không gian.

4. Nhận thức xã hội trong thiết kế nội thất thể hiện qua những yếu tố nào?

Trả lời: Qua cảm giác về sự riêng tư hay cộng đồng, khoảng cách giao tiếp, mức độ tương tác giữa người với người trong không gian.

5. Không gian mở khuyến khích loại nhận thức nào phát triển?

Trả lời: Nhận thức xã hội – vì không gian mở tạo điều kiện thuận lợi cho giao tiếp và tương tác giữa các cá nhân.

6. Nhận thức thẩm mỹ là gì?

Trả lời: Là sự cảm nhận và đánh giá vẻ đẹp, sự hài hòa, phong cách, và bố cục trong không gian nội thất.

7. Vì sao nhận thức thẩm mỹ quan trọng trong thiết kế nội thất?

Trả lời: Vì nó giúp tạo cảm xúc tích cực, gắn kết người sử dụng với không gian và phản ánh cá tính cũng như văn hóa của họ.

8. Nhận thức cảm xúc có ảnh hưởng như thế nào đến trải nghiệm không gian?

Trả lời: Nó ảnh hưởng trực tiếp đến tâm trạng, hành vi, khả năng làm việc và mức độ thoải mái của người sử dụng.

9. Không gian nội thất như thế nào thường gây ra cảm xúc tiêu cực?

Trả lời: Không gian thiếu ánh sáng, màu sắc lạnh lẽo, bí bách, vật liệu nhân tạo cứng nhắc có thể gây cảm giác xa cách, lo âu hoặc mệt mỏi.

10. Vì sao cần hiểu cả 5 loại nhận thức trong quá trình thiết kế nội thất?

Trả lời: Vì chúng tác động tổng thể đến trải nghiệm người dùng; hiểu rõ giúp tạo ra không gian hài hòa, phù hợp với cả cảm xúc, chức năng và thẩm mỹ.

⚠️ Bạn không nên bỏ qua: Thiết kế nội thất tiết kiệm từ Okko Studio: Bí kiếp 5 Không – 5 Có giúp nhà bạn đẹp & chất

📞 Đăng ký tư vấn thiết kế nội thất hoặc Cần tư vấn cụ thể cho căn hộ của bạn?

– Comment nhu cầuc/diện tích/căn hộ, hoặc để lại thông tin tại đây

Chia sẻ bài viết nếu thấy hữu ích, mình sẽ tiếp tục cập nhật thêm kiến thức & kinh nghiệm thực tiễn từ đội ngũ Okko Studio.

Bạn có thể tham khảo thêm:

Dựa án

Tổng quan về

Bài viết trên được tham khảo, bổ sung, lược dịch và biên tập lại để hoàn thiện từ các nguồn:

Nghiên cứu “Human Perception of Interior Design Elements” trường đại học Damietta University Ai Cập
Giáo sư Amany Mashhour Hendy ngành Thiết kế nội thất đại học Damietta University Ai Cập
How To Use Color To Enhance Your Designs – Steven Bradley
Basic Elements and Principles of Interior Design of Buildings –